20.08.2019.
SKĄD SIĘ BIORĄ HAŁASY W INSTALACJACH BUDYNKÓW ?
Ostatnio nieco mniej ,ale także i do nas docierały skargi mieszkańców
o uciążliwościach związanych z hałasem w instalacjach budynków. Ich źródłem są drgania i dźwięki powietrzne. Znalezienie miejsca generującego te dźwięki nie jest problemem, a dzięki odpowiednim systemom izolacyjnym źródło hałasu można wytłumić lub nawet całkowicie usunąć.
Hałasy powstające w instalacji wodociągowej objawiają się w formie bardzo głośnych szumów przepływającej wody, a także jako bardzo nieprzyjemne głośne stuki wywołane przez zużytą uszczelkę w zaworze czerpalnym.
W instalacji centralnego ogrzewania stukać mogą zawory termostatyczne, jeżeli
w instalacji brak regulacji ciśnienia, a także pojawiać się gwizdy wywołane zbyt dużymi prędkościami przepływu wody w instalacji.
Hałas słyszany w budynku może pochodzić także z instalacji wentylacyjnych
i klimatyzacyjnych. W tym przypadku dźwięki w kanałach mogą przenosić się jako fala powietrza lub przez przewodzenie w ścianach kanałów.
► Niezbędna znajomość fizyki
Nie da się zrozumieć źródeł hałasu oraz metod ich zwalczania bez przypomnienia podstawowych pojęć z dziedziny fizyki. Jest to niezbędne minimum, bez którego nawet instalatorzy mają niekiedy problem ze zrozumieniem tego zjawiska.
Każdy ośrodek sprężysty, niezależnie czy stały czy ciekły, może przenosić dźwięki. Sprężystość to zdolność ośrodka do zmiany kształtu pod wpływem jakiejś siły i do odtworzenia pierwotnej postaci po jej ustąpieniu.
Dzięki sprężystości ośrodka dźwięk może się rozchodzić. Prędkość dźwięku w wodzie jest blisko cztery razy, a w stali piętnaście razy większa niż w powietrzu. Prędkość dźwięku
w powietrzu zależy od jego wilgotności i temperatury. Obecność pary wodnej zwiększa prędkość dźwięku w powietrzu, a ponadto dźwięk rozchodzi się szybciej w ciepłym powietrzu niż zimnym.
Częstotliwość własna to pojęcie potrzebne do zrozumienia rezonansu i powstawania dźwięku pod wpływem fali akustycznej. Dwa pręty, drewniany i metalowy, uderzone wydają zupełnie różne dźwięki. Każde ciało sprężyste drga po uderzeniu z właściwą sobie częstotliwością. Nazywamy ją częstotliwością własną.
Dlaczego to przypomnienie? Bo fala dźwiękowa uderzając w jakąś przeszkodę wytworzy inny dźwięk w zależności od częstotliwości własnej materiału, z jakiego ta przeszkoda jest zrobiona.
Gdy częstotliwość drgań wymuszających pokrywa się z częstotliwością własną przeszkody, następuje silny wzrost amplitudy drgań.
Zjawisko to nazywamy rezonansem. Nawet słaby impuls, ale występujący zgodnie
z częstotliwością własną może spowodować znaczny wzrost amplitudy wahań.
► Stuki w instalacji wodnej.
Gdy „rozpędzony” strumień wody zostanie gwałtownie zatrzymany (łatwo to zrobić zaworami kulowymi) wtedy uwolniona energia strumienia powoduje tzw. uderzenie wodne. Możemy je usłyszeć jako głośny, pojedynczy stuk. Czasami słychać dwa takie uderzenia
i koniec. Pod względem akustycznym zjawisko może nie jest specjalnie dokuczliwe, ale dla instalacji bardzo niebezpieczne, gdyż może prowadzić nawet do jej rozerwania.
Uderzenia wodne najczęściej likwiduje się przez zainstalowanie buforu powietrznego (działa podobnie jak poduszka powietrzna w hydroforze). Gorzej jest w sytuacji, gdy uszczelka
w zaworze grzybkowym jest uszkodzona, że w trakcie pobierania wody blokuje jej przepływ, który po zaniku podciśnienia (gdy przepływ ustaje), zostaje wznowiony i dzieje się tak znowu od początku.
Grzybek zaworu raz jest przyciągany do gniazda, raz odpychany, dając za każdym razem nieprzyjemny stuk.
Częstotliwość tych uderzeń i ich siła zależy od przepływu wody. Kłopot z taką uszczelką jest taki, że użytkownik zaworu może ustalić, że to właśnie jego zawór tak hałasuje.
Inni użytkownicy mają z tym trudności, gdyż hałas taki roznosi się po całym budynku z prawie równą intensywnością. Na szczęście wymiana uszczelki likwiduje źródło hałasu.
► Stuki w instalacji grzewczej.
Dlaczego w instalacji grzewczej z zaworami termostatycznymi pojawiają się stukania ?
Dzieje się tak dlatego, że zamykające się automatycznie zawory termostatyczne powodują nadmierny wzrost ciśnienia w instalacji, który przekracza wytrzymałość sprężyny dociskającej grzybek do gniazda, co z kolei daje upust wody i spadek ciśnienia po jednej stronie grzybka. Następuje wtedy ponowny jego docisk do gniazda i stuknięcie, z regularną dużą częstotliwością.
► Dźwięki z instalacji wentylacyjnej.
Należy stwierdzić, że dźwięki wydobywające się z instalacji wentylacyjnej są bardzo trudne do zlokalizowania, mimo że ich powstawanie ma dość prostą przyczynę. Napewno większość mieszkańców ostatnich pięter spotkała się z takim dźwiękiem, gdy na dworze wieje wiatr.
W zależności od tego jak są umiejscowione wyloty wentylacji i z jakiego materiału są zrobione, tonacja dźwięków może być różna. Metodą na wiatr „grający” w czerpniach powietrza lub
w wyrzutniach są odpowiednio dobrane tłumiki akustyczne.
►Jak radzić sobie z hałasem w instalacjach ?
Najważniejsze jest zlokalizowanie źródła hałasu. Na ogół nie stanowi to problemu. Ważniejsze jest ustalenie jak takie źródło „usunąć” lub „wytłumić”. Przy czym bardzo często udaje się jedynie wytłumić źródło, łagodząc skutki hałasu, gdyż bardzo często przyczyn nie da się usunąć.
Natomiast zagrożenie powstawania hałasu powinno się przewidywać na etapie projektowania czy realizacji budynków.
Kiedy w budynkach już istniejących lokatorzy skarżą się na hałasy należy ustalić kiedy i jak hałas powstaje i szukać sposobu jego neutralizacji.
Należy unikać umieszczania w pobliżu siebie wylotów z kotłów czy z innych kanałów wentylacyjnych, które bez tłumików łączą przestrzeń nad dachem z pomieszczeniem. Należy pamiętać, że nawet każda ostra krawędź, np. ostro zakończony wylot (rura, kanał wentylacyjny, krawędź dachu) pod wpływem wiatru może stać się źródłem hałasu.
W instalacji wodociągowej najprostszym sposobem na uniknięcie niechcianych dźwięków jest dbałość o stan uszczelek. Natomiast w instalacji centralnego ogrzewania powinna być zastosowana automatyczna regulacja ciśnienia lub przynajmniej sprężynowy zawór spustowy.
Zarząd ŻSM
Ps. W artykule wykorzystano materiały z miesięcznika „ADMINISTRATOR”