17.09.2013r.

Odwrotna strona medalu

CZYJA MA BYĆ SPÓŁDZIELCZOŚĆ ?

Konfrontacyjnym   wątkiem   kilku ustaw - złożonych w sejmowej Komisji Nadzwyczajnej, jest wyduma­ny problem „czyja ma być spółdzielczość". Przykładem słynna fraza, że spółdzielczość ma być dla spółdzielców, a nie dla preze­sów. Co to właściwie znaczy? Czy prezes to nie spółdzielca, czy prezesi generalnie i z definicji działają na szkodę spółdzielni? 

Nie brak też „upolityczniania" prob­lemu, że spółdzielczość to ruch z epoki socjalizmu,
z minionej epoki, nie przysta­jący do liberalizmu itp. Na wysłuchaniu publicznym projektów ustaw 24 czerwca br. eksponowano m.in. okazały baner z napisem „precz z czerwonymi łapami" od spółdzielczości. Trzymając się poetyki napisu trzeba by zapytać: a co z łapami niebieskimi, zielonymi, czarnymi, bia­łymi, tęczowymi i tak dalej, czy z nimi również precz?

Kilkumiesięczny przed laty pre­mier  mec. Jan Olszewski zwykł  był zadawać w swych mowach fundamen­talne pytanie: czyja Polska? Z pyta­nia wiało oburzenie i przestroga. Wygląda na to, że Polska to taka panien­ka którą można sobie wziąć pod rękę
i powiedzieć na jakiś czas: ona jest  teraz moja. Czerwcowe „łapy precz" na wysłuchaniu wynikają z podobne­go myślenia: spółdzielczość musi być „nasza", urządzona przez nas
i wara innym rogaczom od mego stada.

Tymczasem ani Polska, ani spół­dzielczość nie są „czyjeś", a zadawa­nie takich pytań to nadużycie.

Tryb dochodzenia do ustaw spół­dzielczych, niesłychanie konfronta­cyjny w ostatnich pięciu latach jest za­przeczeniem europejskości. Najnowszy przykład z 10 lipca br. w KE powstaje grupa Robocza dla „Wspierania poten­cjału spółdzielni na rzecz tworzenia inteligentnego wzrostu". Spolszczając unijny żargon, chodzi o włączenie spółdzielni w tak wyczekiwany przez Europę wzrost go­spodarczy, oraz kierowanie spółdzielni na nowoczesność czyli wzrost inteligentny.

Jest to wzorzec myślenia unijnego: spółdzielczości stawiane są zadania, cele, spółdzielczość jest pobudzana do rozwo­ju, zaangażowania gospodarczego. I Unia swoimi instytucjami mówi niezmiennie, że spółdzielczość jest ważna, należy ją chronić i rozwijać. Nasi specjaliści od kwestii „ważne to je, co je moje", kombi­nują w tym czasie nad nowymi wydania­mi bonmotu „czyja jest spółdzielczość", lub czyja jest Polska.

Sięgnijmy do opracowań Cooperatives Europe z okazji Międzynarodowego Roku Spółdzielczości 2012. Dokument zaczyna się od pytania: Co sprawia, że spółdzielnie są czymś tak szczególnym? Nasi odpowiadają mniej więcej tak: Nie ma tu nic szczególnego, spółdzielnie na­leży przekształcać w spółki, nie różnią się już od spółek, w mieszkalnictwie spółdzielnie trzeba zastąpić wspólnotami.

ONZ a za nią Cooperatives Europe / CE/ widzą w systemie spółdzielczym mnó­stwo zalet. - Działają na rzecz wzrostu gospodarczego i spójności społecznej w Europie, czyli wyrównują poziomy życia w górę między regionami. Kolejna teza ONZ: spółdzielnie są zarządzane w szcze­gólny sposób. U naszych legislatorów jak wyżej - są firmami komercyjnymi i nie różnią się od spółek prawa handlowego.

Cooperatives Europe podkreślają: spółdzielnie mają, odmienny cel – związek ludzi, a nie związek kapitału. Ich strate­gią jest długoterminowa działalność go­spodarcza - vide polskie jubileuszowe 100 lat działalności i więcej, pokaźny już liczbowo klub spółdzielni 100-latek. Ce­lem spółek jest krótkoterminowy zysk, a jak się nie udaje, to spółkę sprzedaje się razem
z ludźmi.

Według CE spółdzielnie powinny być kluczowymi podmiotami w zakresie innowacji, na polu nowych produktów czyli modeli rozwo­ju. Model spółdzielczego zarządzania przyczynia się do innowacji społecznych - uważają CE. U nas to model rzekomo nieefektywny z przewagą wyobcowanych zarządów i bezwolnych rad, zaś na całe to towarzystwo spółdzielcy piszą jakoby masowo skargi. Celów dla spółdzielni CE wskazują więcej - edukacja załóg i członków, propagowanie etycznego bi­znesu - tu nasza spółdzielczość ma się czym pochwalić, działalność spółdzielni w lokalnych środowiskach.

CE wskazują też zadania dla Rzą­dów i Państw UE dla wspierania spółdzielczości. To np. ułatwianie szkoleń młodych spółdzielców, wprowa­dzenie wiedzy o spółdzielczości do programów nauczania młodzieży. Komisja Europejska powinna zapewnić spółdziel­niom dostęp do europejskich funduszy na rzecz edukacji i innych - u nas korzy­sta z tego część spółdzielni rolniczych, jak mleczarnie oraz RSP.

CE idą jeszcze dalej - Unia Euro­pejska powinna dostosować swoje służby wspierania biznesu do specyfiki spółdzielczego modelu. Kiedy podobne wezwanie usłyszymy pod adresem krajowych służb wspierania biznesu, by otworzyć je choć trochę na spółdzielczość? Nie słychać, by Polska Agencja Rozwoju Przedsiębior­czości zajęła się kiedyś spółdzielniami.

To są realne potrzeby naszej spół­dzielczości, nie pisanie wciąż tych samych ustaw, zakwestionowanych już wcześniej w wielu rozwiązaniach przez Trybunał Konstytucyjny. Potrzebne jest spółdziel­czości prawo nowe, a nie tylko powtórzo­ne. Prawo gdzie spółdzielczość otrzyma także cele rozwojowe  i zadania np. w zapew­nieniu ludziom mieszkań, pracy i wyżywie­nia. Tymczasem feruje się spółdzielniom  kolejną porcję ograniczeń prawnych, z doktrynalnym podtekstem „czyja ma być spółdzielczość".

OBSERWATOR

Ps. Autor /T. Krasuski/ jest redaktorem naczelnym dwutygodnika „KURIER SPÓŁDZIELCZY”